Doç. Dr. Taha Takmaz; Memorial Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü

Kadın sağlığı, her yaştan kadının hayatının önemli birparçasını oluşturur ve bazı jinekolojik hastalıkların tedavisinde cerrahi müdahale gerekebilir. Geleneksel açık cerrahinin yanı sıra günümüzde “kapalı ameliyat” olarak da bilinen hızlı iyileşme süresi, erken taburculuk imkanı, kanama ve komplikasyon riskinin az olması, daha küçükameliyat izi gibi önemli avantajlar sağlayan laparoskopikcerrahi tekniği miyomdan çikolata kistlerine, rahim sarkması ve idrar kaçırmadan jinekolojik kanserlere dek birçok jinekolojik hastalığın tedavisinde uygun hastalarda sıklıkla tercih edilmektedir.

Laparoskopi, vücutta minimal kesilerle cerrahi ve tanıişlemlerini gerçekleştirmek için mikro kameralar ve özelaletlerin kullanıldığı bir tıbbi tekniktir. Bu yöntem, hastanın karın bölgesine sadece mikro araçların sığabileceği küçük kesilerle erişilmesini sağlar. Başta jinekolojik cerrahi olmak üzere, diğer tıbbi uzmanlık alanlarında da tanı ve cerrahi işlemler için tercih edilen bir tekniktir.

Laparoskopik cerrahi, genellikle genel anestezi altındagerçekleştirilmektedir. İşlem sırasında, yaklaşık 1 cm'likbir kesiden, göbeğin hemen altına bir iğne aracılığıyla işlem sırasında tüm yapıların gözlemlenebilmesi ve cerrahinin gerçekleştirilebilmesi için karın boşluğuna karbondioksit gazı verilir. Bu gaz yanıcı değildir, bu sayede ısı ve elektrik enerjisi yayan cerrahi aletler güvenle kullanılabilir. Ardından, göbek bölgesine trokaradı verilen özel bir alet yerleştirilir. Bu trokar, kamera ve diğer cerrahi aletlerin karın içine erişmesini sağlar. Kamera, hastanın karın içini görüntüleyerek bu görüntüyü bir ekrana yansıtır. Böylelikle ekrandaki görüntü ile organlar incelenebilir ve operasyongerçekleştirilebilir. Uygulanacak tedaviye bağlı olarakdeğişmekle beraber karnın her iki yanına yapılan 0.5cm’lik iki veya üç kesiden de laparoskopikameliyatlara uygun cerrahi aletler yerleştirilir. Bu şekilde, ameliyatın tamamı laparoskopik yöntemle gerçekleştirilir.

Tanı ve tedavide öne çıkıyor

Laparoskopik cerrahi birçok kadın hastalığında hem tanıhem de tedavide kullanılabilmektedir ve kullanım alanıoldukça geniş bir tekniktir. Jinekolojik muayene vegörüntüleme yöntemleri tanı koyulmasında her zaman yeterli olamayabilir veya ön tanının doğrulanması ihtiyacısöz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda tanısal (diagnostik) laparoskopi kullanılabilir. Özellikle infertilite(kısırlık) vakalarında gebeliğe engel olabilecek karın içi patolojinin varlığının araştırılmasında sıklıkla tercih edilir. Bu işlem sırasında tüplerin açık olup olmadığı, yumurtalık fonksiyonu ve karın içindeki yapışıklıklar değerlendirilip tedavi edilebilir. Ayrıca kronik pelvik ağrısı olan kadınlarda altta yatan kök nedenin araştırılması için laparoskopi kullanılabilir.

Hangi hastalarda tercih ediliyor?

Günümüzde en sık rastlanan kadın hastalıklarından biriolan, ağrı, kanama, infertilite (kısırlık), tekrarlayandüşükler, erken doğum gibi şikayetlere yol açabilen, rahimde görülen düz kas dokusu büyümeleri şeklindeki iyi huylu tümörler olan miyom ya da diğer bir adı ile miyom tedavisinde de şayet miyomların alınması gerektiği değerlendirildiği takdirde, uygun hastalarda öncelikle tercih ettiğimiz yöntem laparoskopik cerrahidir. 

Medikal tedaviye yanıt vermeyen yumurtalık kistlerinde, dermoid kistlerde, endometrioma (çikolata kisti) tedavisinde de laparoskopik cerrahiye başvurulabilir.

Ülkemizde yaygın olarak görülen, şiddetli ağrı ilekarakterize olan, kesin nedeni bilinemeyen, tedaviedilmemesi durumunda olumsuz tablolara neden olabilen ve hastanın yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyen, rahim duvarını oluşturan endometriumtabakasının vücutta farklıdokularda veya organlarda yerleşmesi durumu olarak tanımladığımız endometriozishastalığının tedavisinde de laparoskopik yöntem kullanılabilmektedir. 

Tedaviye dirençli kanama, ağrı, miyomları olan, gebelikistemi olmayan ileri yaşlardaki hastalarda son çare olarak başvurulan ve kesin bir tedavi yöntemi olarakdeğerlendirilen rahim alınması ameliyatları da laparoskopik yöntemle gerçekleştirilebilmektedir.

İleri yaş hastalarda, çok sayıda vajinal doğum veya zordoğum yapan kişilerde ve genetik yatkınlığı olanlarhastalarda karşılaşabildiğimiz genital organlarda sarkmaveya idrar kaçırma hastalıklarının tedavisinde de uygunhastalarda laparoskopik cerrahi uygulanabilir.

Erken dönem gebeliklerin en riskli ve anne adayı içinhayati tehlike oluşturacak komplikasyonu olarak karşımıza çıkan dış (ektopik) gebelikte de yine laparoskopik yöntem tercih edilebilir. Tüplerin bağlanması, rahim ağzı yetmezliği ve jinekolojik kanserlere ilişkin ameliyatların da laparoskopik yöntemle yapılması mümkündür.

Hızlı iyileşme olanağı

Laparoskopik cerrahi hem ameliyat hem de ameliyat sonrası dönemde hasta açısından ciddi artıları olan bir prosedürdür. Daha kısa hastanede kalış süresi, kozmetik açıdan büyük kesiler yerine daha küçük kesi ve yara izi, ameliyat sırasında daha az kan kaybı, ameliyat sonrası dönemde daha az ağrı şikayetleri, daha hızlı iyileşme, gündelik yaşama daha hızlı dönüş, özellikle yüksek kilolu hastalarda ameliyat sonrası yara yeri enfeksiyonu riskinin daha az olması, ameliyat sonrası karın içinde yapışıklık oluşma ihtimalinin daha düşük olması gibi çeşitli avantajları nedeniyle uygun hastalarda laparoskopik cerrahinin tercih edilmesi önemlibiryaklaşımdır. Laparoskopik cerrahinin en büyük avantajı da erken dönemde taburculuk imkanı sunmasıdır. Laparoskopik ameliyatlar sonrasında hastanede kalış süresi genellikle 1 gündür ancak daha küçük prosedürlerde hastanın aynı gün taburcu edilmesi de mümkündür.

Bu konuda deneyimli uzmanlar seçilmeli

Her cerrahi müdahalede olduğu gibi laparoskopikcerrahide de bazı riskler mevcut olmakla birlikte, bu riskler daha azdır. Ciddi komplikasyon görülme riski oldukça düşüktür ve bir komplikasyon gelişmesi durumunda genellikle ameliyet sırasında fark edilerek gerekli tedavi eşzamanlı olarak uygulanabilir. 

Ameliyat yöntemine karar verilirken bir dizi faktör gözönünde bulundurulur ve hastanın durumuyla uygunluğudeğerlendirilir. Laparoskopik cerrahi, birçok hastalığıntedavisinde kullanılabilir, ancak hastanın spesifik tanısı bukararı etkiler ve laparoskopik cerrahiye uygunluk, hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Laparoskopikcerrahi, deneyimli cerrahlar tarafından gerçekleştirilmelidir. Cerrahın laparoskopik tekniklere hakim olması, ameliyatın başarı şansı üzerinde oldukça etkilidir. Bir çok farklı cerrahi müdahale için tercih edilebilen laparoskopik cerrahiye uygunlukta her hasta için spesifik bir değerlendirme yapılması önemlidir.