“Hukuk” denildiğinde çoğu insanın zihninde hemen bir mahkeme salonu, cübbeli hâkimler ve uzun süren davalar canlanır. Oysa hukuk, yalnızca salonlarda yaşanan tartışmalardan ibaret değil. Sabah evden çıkarken kapıyı kilitlemenizden, otobüse binerken aldığınız bilete, apartmandaki komşunuzla kurduğunuz ilişkiye, hatta bir internet sitesinde “kabul ediyorum” kutucuğunu işaretlemenize kadar her an yanımızda. Biz fark etmesek de hayatımızın en sıradan anlarını düzenleyen görünmez bir ağ gibi çevremizi sarıyor. Peki gerçekten hukuk sadece mahkeme salonunda mı yaşar, yoksa biz onunla her an birlikte miyiz?

Hukuku çoğu zaman yalnızca belgelerle sınırlı zannederiz. Örneğin marketten alınan ürün için “fişi kaybettim, artık hakkım yok” düşüncesi çok yaygındır.
Oysa hukuk, kaybolan bir fişten çok daha fazlasıdır. Banka dekontu, hatta satıcının kamera kaydı bile hak ararken delil olabilir.

Benzer şekilde, kira ilişkilerinde yazılı bir sözleşme olmadan evde oturmanın “hak doğurmadığı” sanılır. Oysa kiracı eve girdiği an, kira ilişkisi başlar. Yazılı olmasa da tarafların hak ve yükümlülükleri doğar. Bazen farkında bile olmadan hukukun koruması altına gireriz.

Komşuluk ilişkileri de hukukun en canlı alanlarından biridir. Gürültü yapan komşuya polisi çağırmak çözüm gibi görünür; ancak asıl yol Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Apartmanda evcil hayvan besleme konusunda “yasak” diye dayatılan kararların çoğu da aslında hukuken geçerli değildir.
Gerçek çözüm, çoğu zaman sesini yükseltmekten değil, hukuku bilmekten geçer.

Teknoloji ilerledikçe hukukun alanı da sessizce genişledi. Bir internet sitesinde “kabul ediyorum” kutucuğunu işaretlediğimizde sözleşme yaptığımızı biliyoruz. Ama az bilinen şu: Eğer sözleşmede tüketiciyi açıkça zarara sokan, tek taraflı maddeler varsa; imzalamış olsanız bile o şart hukuken geçersizdir.
Yani hukuk, dijital dünyanın içinde bile bizi koruyan bir filtre görevi görür.

Sosyal medyada yapılan bir paylaşımın sınırları da düşündüğümüzden daha geniştir. Başkasının fotoğrafını izinsiz paylaşmak yalnızca “ayıp” değil, aynı zamanda kişilik hakkı ihlalidir.
Bir tıkla başlayan bir paylaşım, hukuken büyük sonuçlar doğurabilir.

Online alışverişlerde herkesin bildiği 14 gün cayma hakkı vardır. Ancak “kişiye özel üretilmiş” ürünlerde bu hak geçerli değildir.
Her hakkın bir sınırı, her özgürlüğün bir dengesi vardır.

Hukuku yalnızca “dava açmak” olarak görmek büyük bir yanılgıdır. Pek çok durumda mahkeme salonuna girmeden de hak aranabilir. En güncel örneği arabuluculuk sistemidir. Taraflar çoğu zaman bu yolla çok daha hızlı, ekonomik ve dostane bir çözüm bulur.
Bazen bir masa etrafında söylenen birkaç söz, yıllarca sürecek bir davadan daha çok şey çözer.

Noter işlemleri de aynı şekilde, çoğu insanın fark etmeden kullandığı bir hukuki mekanizmadır. Bir ev satışı ya da vekalet verme işlemi, gelecekte doğabilecek anlaşmazlıkların önüne geçer.
Bazen tek bir imza, bir ömür sürecek sorunları başlamadan bitirir.

İdari başvurular da hukuk yollarının önemli bir parçasıdır. Bir belediyeye yapılan şikâyet, bir kamu kurumuna verilen dilekçe ya da tüketici hakem heyetine başvuru… Bunların hepsi mahkemeye taşınmadan da hak aramanın mümkün olduğunu gösterir.
Hukuk sadece kavgaları çözmez; çoğu zaman kavgayı çıkmadan önler.

Hukuku yalnızca hâkim kürsüsünden yükselen kararlarla sınırlamak, onun gerçek yüzünü görmezden gelmektir. Çünkü hukuk, hayatın en küçük ayrıntısında bile bizimle birliktedir: markette kasada, apartmanın merdivenlerinde, bilgisayar ekranında açtığımız bir pencerede… Bazen bir sözleşme, bazen bir itiraz dilekçesi, bazen de tek bir onay işareti hukukun görünmez gücünü karşımıza çıkarır.

Mahkeme salonları hukukun en görünür yüzü olabilir ama hukuk, o dört duvarın ötesine taşan; yaşamın ritmini düzenleyen, hakları koruyan ve toplumsal barışı inşa eden görünmez bir kılavuzdur. Onu yalnızca davalarla sınırlamak, hem kendimizi hem de hukukun imkânlarını küçümsemek olur.

Ve unutmayalım ki, gerçek adalet, kanunlardan önce insanın insana adil davranmasıyla başlar.