Milyonlarca Çocuğun Kalbine Dokunan “Ebru Uygun”
TOÇEV’in kurucusu ve başkanı, ebru sanatçısı ve sosyal girişimci Ebru Uygun; çocuk hakları, gönüllülük, sanatın iyileştirici gücü ve şahsi yolculuğunu “Breaking News Moda Direktörü Derya Özgören'e anlattı. Para vermek yerine ihtiyaçları doğrudan çocuğa ulaştıran özgün modelini, “tarz = kendini bilmek” yaklaşımını ve kronik hastalıkla mücadelede sanat-terapi deneyimini paylaştı.
TOÇEV (Tüvana Çocuk Eğitim Vakfı) Başkanı, yıllardır sahada çocukların eğitim hakkı için çalışan ve ebru sanatında üretimlerini sürdüren Ebru Uygun; erken yaşta başlayan sağlık mücadelesinden 1994’te temellerini attığı TOÇEV’e, sanat terapisi çalışmalarından gönüllülüğü “ikinci bir okul” olarak tanımlamasına uzanan içten bir anlatı sundu. Aşağıdaki söyleşide akış, yalnızca tipografik ayrımlarla verilmektedir.
— Öncelikle yoğunluğunuz arasında zaman ayırdığınız için teşekkürler. Başarılı iş insanı Ebru Uygun’u bir kez de sizden dinleyelim…
1971 İstanbul doğumluyum. Avusturya Lisesi Ticaret Bölümü mezunuyum; yükseköğrenimimi yurtdışında sürdürdüm. Güney Afrika’daki öğrencilere destek veren bir STK’da çalışırken Türkiye’de özellikle çalışan çocukların eğitim hakkına odaklanan bir yapı kurma fikri doğdu; 1994’te 10 arkadaşımla TOÇEV’in temellerini attım. 1998’de ikiz oğullarım dünyaya geldi. 15 yıldır ebru sanatında profesyonel üretim ve atölyeler yürütüyor; sanat-terapi eğitimimle ebruyu kronik hastalara yönelik uyum ve dayanıklılık programlarıyla birleştiriyorum. Altı kitabım var.
— “Milyonlarca çocuğun kalbine dokunan” biri olarak, sizin çocukluğunuz nasıldı?
Sevgi ve kitapların merkezde olduğu bir evde büyüdüm. 9 yaşında başlayan hastalıkla birlikte sokağın enerjisinden pencereden izleyen bir çocuğa dönüştüm. Zordu; ama annemin şefkati ve babamın modern, açık fikirli yaklaşımı bana büyük güç verdi. Sanat ve sporla desteklenen bir eğitim disiplinim oldu.
— Akran zorbalığı ve ergenlikte artan zorluklar…
Ergenlikte hastalık görünürleşince ötekileştirme arttı. Zor bir okulda okurken devamsızlıklar, yanlış anlaşılmalar yaşandı. Evde bile “şımarıklık” sanıldığı dönemler oldu. Yine de aile içindeki sevgi ve babamla kurduğum güçlü bağ, bugün hâlâ taşıdığım direnci biçimlendirdi.
— TOÇEV’e giden yol nasıl netleşti?
Genç yaşta çocuk işçiliğiyle ilgili saha gözlemleri beni sarstı. “Herkesin aynı haklara sahip olması gerekir” fikri zihnimde yer etti. İsviçre’de STK deneyimi ve Türkiye’de gönüllü çalışmalardan sonra, “çocuk evinde yaşarken, ihtiyaçlar doğrudan ve takipli biçimde karşılanmalı” prensibini kurguya yerleştirdik. 6 Aralık 1994’te TOÇEV resmen kuruldu.
— Yirmili yaşlarda genç bir lider olarak “odadan kovulduğunuz” zamanlar…
İmaj ve hiyerarşi beklentilerine uymadığım için güven eşikleri zordu. 1999 depreminde sahadaki çalışmalar, Urfa’daki tiyatro projesi gibi örnekler algıyı kırdı; ama samimiyet, ısrar ve sonuç üretmek asıl ikna gücü oldu. Yıllar içinde “iyi ki ısrar etmişsin” diyen aynı isimlerle tekrar karşılaştım.
— Kendi çocuklarınızın kariyer yolculuğuna yaklaşımınız?
Bana yapılmayan baskıyı ben de yapmadım. Yetenek ve iç sesin peşinden gitmeyi öğütledim. Biri doktor oldu, diğeri görsel sanatlara yöneldi. “Uzaktan kumanda” gibi—zorlamadan, güven vererek, düşe-kalka ilerlemelerine alan açtım.
— “Kırmızı rujum ve ojemle köylere gittim” cümleniz çok paylaşıldı…
Kadın doğasını saklamadan üretmek gerektiğine inanıyorum. Eşit haklar evet; ama farklı yetilerimizi inkâr etmeden. Neredeysem oyum. Yargılamadan diyalog kurarım; eğitim ve zarafetin diliyle dönüşümün mümkün olduğuna inanırım.
— Ebru, sergiler, kitaplar… Sanat sizi nasıl iyileştirdi?
Ağır bir sağlık döneminde mum ışığında dakikalarla ebruya dönmek, hayatımı yeniden kurdu. Duygularımı suyun üstünde dans ettirmek bir şifa kapısı oldu. Sonra çocuklarla da uyguladık; travmadan pozitif dönüşümün somut etkilerini gördük. 2011’de ilk sergim, ardından solo sergiler, tekstil ve obje çalışmaları geldi. Sanat-terapi eğitimimle onkoloji ve kronik hastalarda ev temelli pratikler yürüttüm.
— Kronik hastalıklarınız ve doğru tanıya giden süreç…
Çocukluktan beri romatolojik zeminde, geç fark edilen bir tablo; doğuştan ince bağırsak malrotasyonu, adrenal yetmezlik ve birden fazla romatizmal durum. 2015’te ağırlaştım; Cleveland’da tedavi planım netleşti. Uzun eğitim ve deneyimle aynı yollardan geçenlere rehberlik etmeye devam ediyorum.
— Moda sizin için nedir?
Kendine yakışanı bilmek. Markadan çok tasarım ve vintage’a yönelirim. Renk severim; siyahı nadiren. Kombinlerimde iç sesim belirleyicidir—samimiyet şıklığın özü.
— Beğendiğiniz tasarımcılar ve tercihler…
Vivienne Westwood ayrı yerde. Ayakkabıda klasik seçimlerim var; çantada bağımsız tasarımcılara ve vintage parçalara değer veririm. Antika takıları severim; elmas ve eski işçilik ilgimi çeker.
— “Giyinmemek” modası ve davet kültürü üzerine…
Zerafet “yerine göre” olmayı gerektirir. Dress code bir saygı dilidir. Aykırılık çıplaklıkla değil; vücudunu tanıyıp yakışanı dozunda taşımakla olur. Dozunda şıklık her zaman daha etkileyici.
— TOÇEV’in çalışma prensibi: “Maddi yardım yapmıyoruz” vurgusu…
Para el değiştirmez. İhtiyaçlar tespit edilir, ürün ve hizmet doğrudan çocuğa ulaştırılır; psikolojik ve sağlık desteğinden kültür-sanat atölyelerine kadar. Gönüllülerle ders ve mentorluk eşleşmeleri yapılır. Pandemi hariç nakit destek verilmez. Arkasında kurum yok; bireylerin güveniyle ayakta durur.
— Destek veren tanınmış isimler…
Pek çoğu isminin açıklanmasını istemiyor. Yıllarını veren, cesareti ve içtenliğiyle yanımızda olan isimler oldu; katkıları çocukların eğitim yolculuğunda somut fark yarattı.
— Son söz: Gençlere çağrınız?
Gönüllülük ikinci bir okuldur. Üniversiteliler ve genç profesyoneller, sevdikleri alanda bir STK’ya mutlaka zaman ayırsınlar. Tanımadığın biriyle çözüm üretmek, hem ona hem kendine dokunmak—insanın yetilerini keşfetmesinin en hızlı yoludur.
Derya’ca Moda – Breaking News Moda Direktörü’nün özel söyleşisi.
